KADIN ŞAMAN..

 İnsanlar ilk çağlardan beri toplumsal hiyerarşi siteminde erkekleri hem potansiyel bakımdan hem de güç bakımından bir adım önde tutmuşlardır. Ata erkil düzenle yürüyen bu sistem kadınların ne tolumda ne de siyasal hayatta yeri olmadığının yalnızca hizmet eden bir köle haline getirmiştir. Bu sadece ilkel çağlarda değil bugünün modern toplumu için de geçerlidir.

Bir önceki yazımda Şamanizm ve şamanların kültürleriyle ilgili birtakım bilgiler verdiğim için, bu yazı da da,  ‘’Bir Şaman niye kadın olmasın?’’ basmakalıp bilgileri yıkarak, bu konu hakkında da yine  Şamanlara başvurduğumu söyleyebilirim.

Şamanlık insanlığa hizmet amacıyla avcı- toplayıcılık dönemlerinde ortaya çıkmış, sağlık, refah bir hayat için diğer dünyayla ruhlar aracı iletişime geçerek sağlanan bir ayinler şeklinde vücuda gelmiştir. İlk çağlardan bu yana erkeğin ön plana çıkması ‘Kadın Şaman’ lar için tam tersi bir süreç ortaya çıkartmıştır. Kadın şamanlar daha öğür, potansiyellerinin farkında ve erkeklerle eşit pozisyonda yer almıştır.  İnsanlar onlara her ne kadar büyücü gözüyle baksalar da , yaptıkları olağanüstülüklere saygı duymuşlardır.

Devletin oluşum sürecinde, tabakalaşma ve insanlara eşit şekilde davranılmaması sonucu, erkek şamanlar ön plana çıkmıştır. Şöyle bir soru sorabilirsiniz. Kadın şamanların ön plana çıktıklarını nereden bilebiliriz? Yapılan kazılarda daha çok ayna vb. şamanlara ait eşyalarla kadınların cesetlerinin aynı yere gömüldüğü yapılan çalışmalar sonucu ortaya çıkmıştır.

Artık neolitik devire giren insanlar kadınların ve erkeklerin işlerinde değişikliğe gitmelerini, güç gerektiren işleri erkeğe bırakmalarını zorunlu kılmıştır. Bu yüzden kadın şamanların sayısı azalarak, daha çok erkek şaman ön plana çıkmıştır.

Kdın şamanların yerini erkek şamanlar alsada toplumun büyük bölümü hala kadın şamanların kutsal olduğunu ve saygı duyulması gerektiğini düşünüyor. Hatta Mircea Eliade da niçin bu kadar çok erkek şamanın Mongolistan’dan Afrika’ya varıncaya kadar, alışılagelmiş kadın giysisi giydiğini ve diğer kadın cinsi davranışı takındıklarını ilk şamanın kadın olduğuna bağlar.

İnsanlık için ilk yapılan ibadet, ilk doğan çocuk nasıl önemliyse, şamanların ilkinin kadın cinsiyetinden oluşu da önemli bir yer tutar. Birçok bilim adamı ise erkek şamanların kadın gibi giyinmelerini ve kadınlara özgü davranışlar sergilemelerini, kendilerini ön plana çıkarmak için ve kadın şamanın yerinin insanlık için ayrı olduğunu için bu şekilde değişik davranışlar sergilerler.

İlkel çağlarda kadınların üzerinde baskı uygulayan, zayıf bir mal yerine koyarak o şekilde muamele eden bir toplum, 19. Yy’ dan sonra ‘’Feminist’’ çalışmalarına yön vererek kadınların sesi olmaya devam etmiştir.

Makaleler

BAYAT, Fuzuli (2006). Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı, İstanbul: Ötüken

BAYAT, Fuzuli (2010). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research

 Şamanizm ve mitolojiyle kitap önerilerimi bir önceki yazımın altına bulabilirsiniz:)

Sağlıcakla kalın..